Việc được công nhận ở tầm vóc quốc gia đặc biệt là minh chứng khẳng định giá trị nổi bật của Tam Chúc trên nhiều phương diện: lịch sử, văn hóa, khảo cổ và tâm linh. Đây không chỉ là niềm vinh dự to lớn của người dân Ninh Bình mà còn là niềm tự hào chung của Phật tử cả nước.

Tam Chúc vốn được biết đến như một vùng đất linh thiêng, nơi hội tụ linh khí trời đất, gắn liền với nhiều truyền thuyết dân gian, đồng thời sở hữu hệ thống di chỉ khảo cổ học phong phú. Qua các cuộc khai quật, nhiều hiện vật có giá trị đã được phát hiện, góp phần làm sáng tỏ lịch sử cư trú lâu đời và sự phát triển văn hóa của cư dân bản địa.

Bên cạnh giá trị khảo cổ, Tam Chúc gây ấn tượng bởi cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ, non nước hữu tình. Quần thể chùa Tam Chúc nằm giữa hồ nước rộng lớn, được bao bọc bởi núi đá vôi trùng điệp, tạo nên bức tranh sơn thủy vừa uy nghi vừa thanh tịnh. Hệ thống kiến trúc chùa chiền tại Tam Chúc mang vẻ đẹp hài hòa, vừa đồ sộ, nguy nga, vừa gần gũi, gắn liền với cảnh sắc thiên nhiên. Lễ hội chùa Tam Chúc hằng năm đã trở thành một sự kiện văn hóa – tâm linh tiêu biểu, quy tụ hàng vạn du khách. Đây không chỉ là dịp để cầu nguyện quốc thái dân an, mưa thuận gió hòa, mà còn là nơi tôn vinh tinh thần hiếu đạo, từ bi, bác ái trong giáo lý Phật giáo.

Việc Tam Chúc được công nhận là Di tích quốc gia đặc biệt sẽ góp phần nâng cao ý thức bảo tồn, phát huy giá trị của di sản, đồng thời thúc đẩy phát triển du lịch văn hóa – tâm linh bền vững, đưa Ninh Bình ngày càng trở thành điểm đến hấp dẫn trên bản đồ du lịch Việt Nam và thế giới.

Cùng với Tràng An, Bái Đính, Hoa Lư, Tam Cốc – Bích Động, nay Tam Chúc tiếp tục được vinh danh ở tầm vóc đặc biệt, khẳng định Ninh Bình là vùng đất địa linh, hội tụ nhiều di sản quý giá. Đây cũng là động lực quan trọng để tỉnh Ninh Bình đẩy mạnh công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản, gắn kết giữa văn hóa, tâm linh và phát triển du lịch.